Fikri ve Sınai Mülkiyet Hakları Yönergesi

BİRİNCİ BÖLÜM

Amaç, Kapsam, Dayanaklar ve Tanımlar

MADDE 1: AMAÇ

Bu Yönerge, MEF Üniversitesi mensupları ile mensubu olmasa bile MEF Üniversitesi ile doğrudan yahut dolaylı olarak faaliyet yürütmüş kişilerin Üniversite’de ürettikleri veya üretilmesine katkı sağladıkları her türlü fikri ve sınai mülkiyet haklarının tanımlanması, korunması, taraflar arasında paylaşılması ve ticarileştirilmesi hususlarında yürütülecek çalışmaya dair usul ve esasları düzenler.

MADDE 2: KAPSAM

Bu yönerge, MEF Üniversitesi bünyesinde ve bağlı birimlerde tam zamanlı ya da yarı zamanlı olarak çalışan öğretim elemanlarını, sözleşmeli ve tam zamanlı kadrolu çalışanları, misafir öğretim elemanlarını ve araştırmacıları, doktora sonrası araştırmacıları, stajyerleri ve uzman personel dâhil Üniversite tarafından istihdam edilen tüm kişileri ve MEF Üniversitesi lisans ve lisansüstü öğrencilerini kapsar.

MADDE 3: DAYANAKLAR

Bu Yönerge

a) T.C. 6769 sayılı Sınai Mülkiyet Kanunu’na,

b) T.C. 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’na,

c) T.C. 5147 sayılı Entegre Devre Topografyalarının Korunması Hakkında Kanun’a

d) T.C. 5042 sayılı Yeni Bitki Çeşitlerine Ait Islahçı Haklarının Korunmasına İlişkin Kanun’a

e) 24.04.2017 tarihli ve 30047 sayılı Resmî Gazete’ de yayınlanan Sınai Mülkiyet Kanununun Uygulanmasına Dair Yönetmelik’e,

f) 29.09.2017 tarihli ve 30195 sayılı Resmî Gazete’ de yayınlanan Çalışan Buluşlarına, Yükseköğretim Kurumlarında Gerçekleştirilen Buluşlara ve Kamu Destekli Projelerde Ortaya Çıkan Buluşlara Dair Yönetmelik’e

dayanılarak hazırlanmıştır.

MADDE 4: TANIMLAR

a) Buluşçu/Buluş Sahibi: Fikri ve Sınai Mülkiyet Hakkının oluşturulmasına katkıda bulunan, Üniversite’de yürütülen bilimsel çalışmalar, projeler ve/veya araştırmalar sonucunda buluş gerçekleştiren/buluşu yapan öğretim elemanları, araştırmacılar, öğrenciler ve stajyerler ile üniversite çalışanı/idari personeli,

b) Başvuru Sahibi: İşbu yönergeye göre Serbest Buluş dışında kalan tüm buluşlar için tescil başvurularını yapan Üniversite’yi,

c) Buluş Bildirim Formu (BBF): Ortaya çıkartılan buluşa dair buluş ve buluş sahibine ait bilgilerin bulunduğu ve gerekiyorsa çizimleri içeren fikri ve sınai mülkiyet koruması başvuru sürecini başlatan, TTO’ ya resmi buluş bildiriminin yapıldığı formu,

d) Araştırmacı: Üniversitede tam zamanlı çalışan öğretim elemanları, tam zamanlı çalışanlar (personel), yarı zamanlı çalışan lisans öğrencileri ile yarı zamanlı çalışan lisansüstü bursiyerler, öğrenciler (lisans ve yüksek lisans) ve araştırmacılar (doktora öncesi ve sonrası dahil olmak üzere), Üniversite akademik ve idari personeli ile lisans ve lisansüstü öğrencileri,

e) Hizmet Buluşu: Araştırmacıların, Üniversite’de yükümlü olduğu faaliyeti gereği gerçekleştirdiği veya Üniversite’nin faaliyet gösterdiği alanlar içinde, büyük ölçüde Üniversite’nin kaynak, deneyim ve çalışmalarına dayanarak iş ilişkisi sırasında yaptığı buluşları,

f) Serbest Buluş: Hizmet buluşlarının dışında kalan buluşları,

g) Dış Kaynaklı Projeler: Ulusal ve uluslararası kamu kurum ve kuruluşları, sivil toplum kuruluşları, konsolosluk ve elçilikler vb. tarafından finanse edilen, amacı ve kapsamı projede tanımlanan deneysel çalışmaları, araştırma ve geliştirme ve benzeri faaliyetleri kapsayan hibe, burs veya herhangi bir destek için imzalanan iş birliği anlaşması, protokol veya her türlü sözleşme yoluyla desteklenen gerçek ya da tüzel kişiler tarafından yürütülen faaliyetleri,

h) TTO: MEF Üniversitesi Teknoloji Transfer Ofisini,

i) Üçüncü Kişiler: Üniversite’nin, TTO’nun, araştırmacıların bilimsel çalışmalarının ve araştırmalarının yürütülmesi, desteklenmesi, fikri ürünlerin ticarileştirilmesi, lisanslanması gibi tüm süreçlerde temas halinde oldukları kişi, kurum ve kuruluşları,

j) Anlaşmalı Patent Ofisi (APO): Üniversite ile hizmet sözleşmesi olan uzmanlık alanlarına göre seçilmiş Patent Ofisini,

k) Fikri ve Sınai Mülkiyet Hakları Gelir Paylaşım Sözleşmesi (GPS): Üniversite ile buluşun ortaya çıkmasında katkı sağlayan buluş sahipleri arasında akdedilen ve buluşun ticarileştirilmesinden elde edilecek olan gelirin paylaşımına dair hususları düzenleyen sözleşmeyi,

l) Lisans Sözleşmesi (LS): Lisans verenin belli bir bedel karşılığında lisans alana kullanma yetkisi verdiği sözleşmeyi,

m) Fikri ve Sınai Mülkiyet Kurulu (FSMK): Araştırmacıların ortaya çıkardığı buluşların, fikri ve sınai mülkiyet hakları çerçevesinde Üniversite tarafından tescili ile ilgili değerlendirmeleri yapan ve buluşun müstakbel gelirinin Üniversite ve buluş sahipleri arasında nasıl paylaşılacağına karar veren kurulu,

n) Teknoloji Transferi/Ticarileştirme: Fikri ve Sınai Mülkiyet Haklarının; devir, lisans, şirkete sermaye taahhüt edilme yoluyla veya herhangi başka bir şekilde kullanılması dahil olmak üzere transferini ifade eder.

İKİNCİ BÖLÜM

Temel İlkeler

MADDE 5: FİKRİ VE SINAİ MÜLKİYET SÜREÇLERİNİN TAKİBİ

5.1. TTO, BBF’leri teslim almakla, FSMK toplantılarını düzenlenmekle, BBF’leri FSMK’ye sunmakla, FSMK sekreteryasını yürütmekle sorumludur.

5.2. TTO, BBF’nin ön değerlendirmesini ve ön değerlendirmeden geçen buluşların yenilik araştırmasının yapılmasını APO aracılığıyla koordine eder.

5.3. Tescil süreçlerinde gerekli görülmesi halinde, TTO dış kaynaklardan uzmanlardan (Anlaşmalı Patent Ofisi) destek alabilir.

5.4. Tescili yapılan/yapılmakta olan buluşun transferi ve ticarileştirme çalışmalarını Üniversite adına yürütmeye TTO yetkilidir ve bunlardan sorumludur.

5.5. Fikri ve Sınai Mülkiyet Hakları süreçleri ile ilgili tüm belgeler, imzalı ve/veya mühürlü formlar ve dokümanlar TTO tarafından Üniversite arşivlerinde saklanır.

MADDE 6: BULUŞ BİLDİRİMİ

6.1. Buluş sahiplerinin, Üniversite bünyesinde öğretim elemanı, öğrenci, stajyer veya idari personel olması halinde, bunlar, geciktirmeksizin buluşunu bildirmek için TTO’ya yazılı müracaat etmekle yükümlüdür. Söz konusu yazılı bildirim, Buluş Bildirim Formunu (BBF) doldurup ıslak imzalı aslını TTO’ya ve kopyasını e-posta ile tto@mef.edu.tr adresine teslim etmek suretiyle gerçekleştirilmelidir.

6.2. Buluş sahipleri, Üniversiteye bildirim yapmadan patent/faydalı model başvurusu yapmışsa, başvuruya ait tüm bilgi ve belgelerle birlikte başvuru tarihinden itibaren bir ay içinde Üniversiteye başvuru yapıldığına dair bildirimde bulunmakla yükümlüdür. Buluş Sahipleri bu yükümlülüğünü yerine getirmez ise 6769 Sayılı Yasa kapsamında üniversitenin uğradığı zararı gidermek zorundadır.

6.3. Buluş sahipleri, BBF’yi en ayrıntılı şekilde doldurmakla, tescil süreci boyunca ihtiyaç duyulan teknik ve bilimsel belge ve bilgileri TTO tarafından talep halinde 1 (bir) ay içinde sunmakla ve FSMK’na buluşu açıklayıcı bir sunum yapmakla yükümlüdür. Ayrıca buluşun nasıl gerçekleştirildiği ve hizmet/serbest buluş niteliğinin olup olmadığı ve gerekçeleri de BBF’de sunulur.

6.4. Farklı Üniversite, kurum veya kuruluşların mensupları tarafından gerçekleştirilen ortak buluşlar için süreç; ilgili üniversite, kurum veya kuruluşlar arasında varılacak ortak mutabakatla alınacak kararlar doğrultusunda yürütülür. İlgili üniversite kurum veya kuruluşun kendi düzenlemeleri saklıdır.

6.5. FSMK buluş veya başvuruyla ilgili olarak Üniversite’nin hak sahipliği talebi ve hizmet buluşu kararı alırsa; TTO bu kararı, buluş veya başvuru bildiriminin TTO’ya ulaştığı tarihten itibaren 4 (dört) ay içinde, buluş sahiplerine yazılı olarak bildirmek zorundadır. Aksi takdirde buluşun serbest buluş olduğu kabul edilir.

6.6. BBF TTO’ya ulaştıktan sonra, düzeltme gerekmeyen veya düzeltmelerden sonra yenilik ön araştırmadan başarıyla geçen buluş bildirimlerinin Üniversite içinde işlemlerin başladığı, buluş sahibi/sahiplerine en çok 4 (dört) ay içerisinde yazılı olarak, TTO tarafından haber verilir. Bu tarih bildirim ulaşım tarihidir.

6.7. Buluşun hizmet buluşu olduğu ve Üniversite’nin hak sahipliği kararının buluş Sahibi/Sahiplerine yazılı olarak TTO tarafından iletildiği tarihten itibaren 4 (dört) ay içinde, Buluş Sahibi/Sahipleri ile Üniversitenin anlaşmaları halinde karar tarihinden itibaren en geç 6 (altı) ay içinde, Üniversite patent/faydalı model başvurusunda bulunmak zorundadır. Aksi takdirde buluş, serbest buluş niteliği kazanır.

6.8. Üniversite, serbest buluşlar dışındaki tüm buluşlar için, buluşun veya başvuru bildiriminin hizmet buluşu olarak kabul edilmesi durumunda, patent başvuru süreci, takip aşamaları ve ticarileştirme faaliyetleriyle ilgili doğacak tüm masrafları karşılayacaktır.

6.9. Yapılan bir tescilin ne kadar süre, hangi ülkelerde, hangi kapsamda vb. korunacağına ve bu bağlamda yapılması gereken sicil ve tescil ücret ödemeleri vb. hususları gözden geçirerek gerekli gördüğü buluşların koruma süreçlerinin erken sonlandırılmasına ve diğer hususlara FSMK karar verir.

6.10. Üniversite, başvurudan veya patent hakkından vazgeçmek isterse, vazgeçme talebinde bulunmadan önce başvuru veya patent hakkını devralmasına ilişkin teklifini Buluş Sahibine/Sahiplerine sunar. Buluş sahipleri, bu konuda kendilerine sunulan teklif tarihinden itibaren 1 (bir) ay içinde cevap vermezlerse veya teklifi kabul etmezlerse patent başvurusu veya patent üzerindeki tasarruf yetkisi Üniversite’ye ait olur ve Üniversite patent başvurusu veya patent hakkından vazgeçebilir. Buluş Sahiplerinin teklifi kabul etmesi durumunda haklar Buluş Sahiplerine bedelsiz olarak devredilir.

6.11. Üniversite hak sahipliği talebinde bulunmuşsa, söz konusu buluşun yabancı bir ülkede de korunması için başvuruda bulunabilir. Üniversite, buluş sahiplerinin talebi üzerine patent almak istemediği yabancı ülkeler için buluşu serbest bırakmak ve bu ülkelerde buluşu yapana patent almak için talepte bulunması ile ilgili yardımcı olabilir. Buluşun serbest bırakılması, rüçhan hakkı süresinin geçirilmemesi açısından makul bir süre içinde yapılır.

MADDE 7: FİKRİ VE SINAİ MÜLKİYET KURULU (FSMK)

7.1. FSMK, en az 5 (beş) asil üye ve 3 (üç) yedek üyeden oluşur.

7.2. Rektör, Araştırmadan Sorumlu Rektör Yardımcısı ve bir TTO temsilcisi daimî üyedir. Rektör ve Araştırmadan Sorumlu Rektör Yardımcısı dışındaki daimî üye, asil ve yedek üyeler, Rektör tarafından 3 (üç) yıllık süre için atanır.

7.3. FSMK, gerekli gördüğü durumda, görüşme konularının gerektirdiği uzmanlık alanlarından uzmanları görüşleri alınmak üzere oturuma özel olarak davet edebilir.

7.4. FSMK, en az 3 (üç) üyenin katılımı ile toplantılarını yapar ve kararlar katılımcıların oy çoğunluğu ile alınır.

7.5. FSMK yılda en az 2 kez periyodik olarak bir araya gelir ve kurul toplantısına kadar geçen sürede TTO’ya iletilen BBF’ler bir arada değerlendirilir. Toplantı öncesinde TTO tarafından tüm Üniversite’ye duyuru yapılarak Buluş Bildirim Formlarını iletmeleri hatırlatılır.

7.6. FSMK toplantısına Buluş Sahibi /Sahipleri de katılarak projeleri ile ilgili sunum yaparlar. Ardından FSMK tarafından buluş değerlendirilir. Değerlendirmede buluşun hizmet buluşu veya serbest buluş olduğuna, koruma türüne, koruma süresine, Ulusal/Uluslararası safhaya ve koruma kapsamına, hangi ülkelerde korunması gerekliliğine, ticarileştirme/lisanslama vb. konularına karar verilir.

7.7. FSMK, aldığı kararları süreç içerisinde ve/veya sürecin gelişimine bağlı olarak yeniden gözden geçirebilir ve yeni kararlar alabilir.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Yöntem

MADDE 8: BULUŞ BİLDİRİMİ

8.1. Birden fazla buluşçu olması halinde buluşçuların, buluş üzerindeki hak paylaşımları kendi aralarında mutabakat ile belirlenir ve bu oranlar BBF’ye yazılır.

8.2. TTO kendisine teslim edilen BBF’yi kaydeder ve bu bildirimin tarih ve numarasını, gecikmeksizin ve yazılı olarak buluş sahiplerine bildirir.

8.3. BBF eksik ise, TTO 2 (iki) ay içinde eksiklerin giderilmesini bildirimde bulunan buluş sahiplerine bildirir. Buluş sahipleri bu eksikleri 1 (bir) ay içinde gidererek TTO’ya iletir.

8.4. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından finanse edilen, amaç ve kapsamı projede tanımlanan deneysel çalışmaları, araştırma ve geliştirme ve benzeri faaliyetleri kapsayan hibe, burs veya herhangi bir destek için imzalanan işbirliği anlaşması, protokol veya her türlü sözleşme yoluyla desteklenen faaliyetler sonucu ortaya çıkan buluşlarda; proje desteğinden faydalanan Üniversite’nin öğretim elemanı, öğrenci, ve stajyerleri BBF’yi TTO ve destek veren kurum ve kuruluşa geciktirmeksizin yazılı olarak iletmekle yükümlüdür.

8.5. TTO, BBF ve ek belgelerde yer alan bilgiler veya başvuru bildirimi doğrultusunda yenilik ön araştırmasını yapar veya yaptırır. TTO, yenilik ön araştırması sırasında, gerekli gördüğü durumlarda APO ile çalışabilir. TTO, kendisine iletilen BBF üzerindeki bilgiler ışığında yenilik ön araştırma raporunu hazırlar veya APO tarafından hazırlanan yenilik ön araştırma raporunu Buluş sahibine gönderir. Ön incelemeden başarıyla geçen buluş bildirimleri için TTO, ulusal patent başvurusunu işlemlerini gerçekleştirir.

8.6. FSMK, buluşun bilimsel ve ticari boyutlarını BBF bilgileri ve buluşçunun yapacağı sunum üzerinden değerlendirir. Ticarileştirme kararı alınırken ihtiyaç duyulması halinde TTO tarafından çözüm ortağı firmalardan Pazar araştırması raporu alınarak FSMK’ye sunulur.

8.7. TTO’ya buluş bildiriminde bulunulmadan buluş sahipleri tarafından yapılan patent/faydalı model başvurusu; başvuru tarihinden itibaren 1 (bir) ay içinde TTO’ya yazılı olarak bildirilir. TTO önceden yapılmış olan başvuru bildirimini FSMK’ye sunar. FSMK’de Üniversitenin hak sahipliği kararı alınırsa Üniversite, karar tarihinden itibaren 4 (dört) ay içinde Kuruma patent/faydalı model başvurusunun kendi başvurusu olarak kabul edilmesini ve işlem görmesini bildirir. Aksi takdirde buluş serbest buluş olarak kabul edilir. Hak sahipliği Üniversiteye geçen buluşla ilgili olarak; buluş sahipleri yapılan başvuruya ilişkin tüm bilgi ve belgeleri ve buna ilişkin süreçlerde ihtiyaç duyulan bilgi ve belgeleri TTO’ya verir.

8.8. FSMK’nin buluşun hizmet buluşu olmasına karar vermesi durumunda taraflar arasında Gelir Paylaşım Sözleşmesi (GPS) imzalanır.

MADDE 9: BULUŞUN LİSANSLANMASI VEYA TİCARİLEŞTİRİLMESİ

Hizmet buluşu olarak Üniversite’nin hak sahibi olduğu buluş/tasarım/teknoloji için;

9.1. Buluşun ticarileştirilmesine dair tanıtım, pazarlama, fuar gibi etkinliklere katılım benzeri her türlü satış-pazarlama faaliyetleri TTO tarafından yürütülür.

9.2. TTO bu faaliyetler için kendi bünyesindeki uzmanlar dışında, sektöre özel danışmanlık, saha analizi, tanıtım, pazarlama gibi hizmetleri gerektikçe dışarıdan alabilir.

9.3. Buluşun ticarileştirilmesinde zamanlama ve farklı buluşların birlikte transfer edilmesi konusundaki alternatifler, finansal beklentinin ve sektörel etkinin maksimize edilmesi esas alınarak değerlendirilir.

9.4. Buluşun ticarileştirilmesi aşamasında Buluşçunun önerileri de dikkate alınır ve lisanslama gerçekleşmeden önce bilgi verilir.

MADDE 10: TİCARİLEŞME/LİSANSLAMA GELİRLERİNİN PAYLAŞIMI

Üniversite’nin, “Yüksek Öğretim Kurumlarında Gerçekleştirilen Buluşlar” ile “Yüksek Öğretim Kurumlarında Gerçekleştirilen Buluşlar Kapsamına Giren Buluşlar”ın ticarileştirilmesi sonucu, buluşun ticarileşmesine kadar geçen süre içerisinde patent başvurusu ve takibinden doğan ve Üniversite tarafından karşılanan tüm masraflar düşüldükten sonra elde edilen net gelir; buluş sahipleri ile Üniversite arasında Üniversite’nin hak sahipliği talebinde bulunmasını takiben imzalanan GPS çerçevesinde aşağıdaki oranlarda paylaşılır:

Patent/Faydalı Model için;

- %70 Buluşçuya/Buluşçulara

- %30 Üniversite’ye

MADDE 11: LİSANS HAKKININ NORMAL, MÜNHASIR / ÖNCELİKLİ KULLANIMI

11.1. Tescil işlemi yapılan buluşun fon desteği alınan bir proje kapsamında geliştirilmesi durumunda, fikri ve sınai mülkiyet hakkı ve tescil edilen hakkın kullanımı veya öncelikli/münhasıran kullanımına dair hükümlerde, fon desteği sağlayan kurumla yapılan sözleşme veya ilgili kanun ve yönetmelikler esas alınır.

11.2. Üniversitenin buluşla ilgili teknoloji üretimi faaliyeti yapmayı düşünmesi halinde tescil edilmiş fikri ve sınai mülkiyetin münhasıran kullanım hakkı Üniversite’ye aittir. Bu durumda lisanstan elde edilecek gelirler de yine GPS kapsamında Buluşçu ile paylaşılır.

11.3. Üniversite’nin buluşla ilgili teknoloji üretimi faaliyeti yapmayı planlamadığı; ancak Buluşçunun bu alanda bir girişimcilik faaliyeti yapmayı düşünmesi halinde, buluşun sektöre transferi konusunda Buluşçunun girişimcilik faaliyetine öncelik tanınır.

11.4. Yukarıdaki koşulların olmadığı durumlarda, teknolojinin ticarileştirilmesi veya transferi konusunda yerli kaynaklar tercih edilmekle birlikte Üniversite dilediği şekilde ticarileştirme yapmakta özgürdür.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Gizlilik, Yaptırım, İntibak ve Kayıtlar Bilgi Sağlama Yükümlülüğü

Madde 12: BİLGİ SAĞLAMA YÜKÜMLÜLÜĞÜ VE GİZLİLİK

12.1. Buluş sahipleri, başvuru ve tescil süreçlerinde FSMH’nin sürdürülebilmesi ve ticarileştirme çalışmalarında Üniversite’nin ihtiyaç duyduğu belge ve bilgileri sağlamakla yükümlüdür.

12.2. Buluş sahipleri TTO’ya bildirimi yapılan buluşa ilişkin bilgileri, Üniversite’nin haklı menfaatlerinin devamı süresince gizli tutmakla yükümlüdür.

MADDE 13: YAPTIRIM

Üniversitenin başvuru sahibi olması durumunda; ilgili Patent başvurusuna ilişkin her türlü ifşa, yayın ve paylaşım Üniversite’nin yazılı onayı alınmadan yapılamaz. Aksi durumda, Üniversite, fikri ve sınai mülkiyet haklarının ihlali nedeniyle yasal yollara başvurabilir.

MADDE 14: İNTİBAK

14.1. Bu Yönerge yürürlüğe girmeden önce yapılmış buluş bildirimine ilişkin işlemler, aksini gerektiren bir özel sözleşme yoksa bu yönerge hükümlerine göre yapılır.

14.2. Bu yönergede yer almayan tüm hususlar için ilgili kanun, yönetmelik ve hukuki mevzuat uygulanır.

BEŞİNCİ BÖLÜM

Yürürlük ve Yürütme

MADDE 15: YÜRÜRLÜK

Bu yönerge MEF Üniversitesi web sayfasında yayınlandığı tarihten itibaren yürürlüğe girer.

MADDE 16: YÜRÜTME

Bu yönerge hükümlerini MEF Üniversitesi Rektörü yürütür.

04.09.2024 tarih ve 111 sayılı Üniversite Senato kararıyla kabul edildi.